راهبرانِ بلد
واژۀ «بلد» در معنای نخست به معنی راهنما و راهبری است که راه را می‌شناسد و به فردی اطلاق می‌شود که راه رسیدن به مقصد را از پیش می‌داند یا به عبارتی به چم و خم راه آشناست. علاوه بر این، «بلد» به کسی گفته می‌شود که کاری را می‌داند و در انجام آن مهارت دارد. (نک. فرهنگ عمید) جالب اینجاست که وقتی از ترکیب راهبرِ بلد استفاده کنیم نوعی تکرار یک معنی در آن نهفته است- راهبر همان بلد یا راهنما و راهبر است. به عبارت دیگر، «بلدی» شرط لازم راهبری است. راهبری که مسیر را نشناسد، مردم را به ناکجاآباد می‌برد. در معنای دوم، بلد کسی است که چیزی را می‌داند یا بلد است. در این جستار کوتاه، درصدد آنیم که به این پرسش پاسخ دهیم که راهبر بلد باید به راه انجیل آشنا باشد و در انتقال آن به دیگران ورزیده باشد.
راه انجیل
وقتی کسی به حکم خواندگی‌ای که از خدا یافته وارد خدمت مسیحی می‌شود، پا در راهی می‌گذارد که او را در مسیر خدمت انجیل می‌گذارد. پایه و اساس خدمت مسیحی تعریف دیگری ندارد غیر از راه انجیل. دستگذاری به خدمت کشیشی یا شیخ کلیسا یا رهبر گروه پرستشی یا تعلیم کتاب‌مقدس در یک کلیسای خانگی، همه و همه بر یک اصل ثابت و تغییرناپذیر بنا شده است: خدمت انجیل. موعظۀ شبان کلیسا، تصمیم‌گیری دربارۀ موضوعات مختلف مرتبط با کلیسا، کلماتی که از زبان رهبر پرستش بر می‌خیزد و یا درسی که در یک کلیسای خانگی به بحث و گفتگو گذاشته می‌شود، همه و همه بر اصل دعوت و خواندگی انجیل بنا شده است- فرمانی که خود مسیح هنگام صعود به آسمان به شاگردان خویش داد که به فرمان اعظم مشهور است، گواهی بر همین مدعاست (متی ۲۸: ۱۶-۲۰). وقتی هدف، اعلام نجات از طریق مسیح است، راه خودبه‌خود بر مبنای مقصد و هدف تعیین می‌شود. وقتی هدف رسیدن به کشور چین باشد باید مسیر حرکتی به سوی کشور چین باشد در غیر این‌صورت انتخاب مسیر مفهومی نخواهد داشت. وقتی مقصد و هدف غایی مشخص باشد، راه بر همان مبنا تعریف می‌شود. پس یک راهبر مسیحی مسیر انجیل را می‌پیماید و پا در جادۀ انجیل گذاشته است.
راه صلیب همان راه انجیل است
کتاب اعمال رسولان اولین کتاب مدون دربارة تاریخ کلیساست که به روشنی دشواری‌های پیش‌روی رسولان بعد از صعود مسیح و کلیسای اولیه را به روشنی به تصویر می‌کشد. مسیح در طول خدمت زمینی خود به پیروان خویش وعده نداد راه آنها هموار و آسان خواهد بود؛ بلکه برعکس، او ما را دعوت کرد تا راهبران صلیب او باشیم. (متی ۱۶: ۲۴-۲۶). نمونۀ زندگی مسیح در همۀ اناجیل گواهی بر دشواری راه صلیب برای رساندن پیام انجیل است. علاوه بر این، مسیح به جفا، استهزا و تمسخر دیگران اشاره کرد (نک. متی ۵: ۱۱-۱۲، ۱۰: ۲۲). پس راه انجیل جدای از راه صلیب و سختی نیست. در این میان راهی که ما خادمین یا راهبران انجیل انتخاب کردیم، راه و سفری آسان نیست. پیام انجیل پیام مرگ و قیام مسیح است که به بهایی گزاف انجامید- بهایی که عیسی با نمونه قرار دادن زندگی خود برای ما خادمین انجیل به یادگار گذاشت. اما در این راه، حکمت و یادگیری مهارت و تجربه‌اندوزی نیز در زمرۀ اموری بود که مسیح در طول خدمت خود تا صلیب در قبال شاگردان مورد استفاده قرار داد و رسولان را برای خدمت انجیل آماده کرد.
راه صلیب همان راه شاگردی است
وقتی مسیح فرمان اعظم خود را به شاگردان می‌گفت، دست‌کم این پیش‌فرض اساسی را در ذهن داشت: شاگردان برای خدمت انجیل آماده شده بودند. حال نوبت شاگردان بود که آنچه مسیح در فرمان اعظم به آنها گفته بود را به اجرا در بیاورند- خدمت شاگردسازی (متی ۲۸: 20) اساس کار خدمت شاگردان در راهی که در آن قدم گذاشته بودند، شاگرد ساختن ایمانداران آینده و کلیسای جهانی بود. نقشۀ ازلی و ابدی خدا بر این بود که کار مسیح با بشارت و شاگردسازی رسولان در روز بعد از پنطیکاست شکلی جهانی به خود بگیرد. مسیحی که برای رهایی اسرائیل آمده بود، نجات‌دهندۀ جهان بود و از طریق او همۀ جهان در سایۀ کلیسا زیر چتر رحمت و فیض خدا قرار می‌گرفت. فرمان اعظم به اختصار در شاگردسازی خلاصه می‌شد. تعمید در شاگردسازی معنا می‌گرفت. ایمان و نجات به شاگردسازی ختم می‌شد. این رسالت در تاریخ کلیسای اولیه و در نوشته‌های شبانی رسولان کاملا مشهود است. پولس رسول در اول قرنتیان باب ۱۵ آیات ۱ تا ۴ انجیل را اینگونه خلاصه می‌کند:
الان ای برادران، شما را از انجیلی که به شما بشارت دادم اعلام می‌نمایم که آن را هم پذیرفتید و در آن قایم هم می‌باشید، و به‌سیلة آن نیز نجات می‌یابید، به شرطی که آن کلامی را که به شما بشارت دادم، محکم نگاه دارید والا عبث ایمان آوردید. زیرا که اول به شما سپردم، آنچه نیز یافتم که مسیح بر حسب کتب در راه گناهان ما مرد، و اینکه مدفون شد و در روز سوم بر حسب کتب برخاست.
تعریف انجیل از نگاه پولس رسول اعلان مرگ و قیام مسیح، و در یک کلام موضوع اصلی مسیحیت بود. از این رو، هر راهبر مسیحی موظف است این پیام را کاملا درک کرده، در آن غور کند و زندگی و خدمت و کلام خود در راه صلیب را هر روز بر مبنای آن به پیش ببرد. اما این خدمت چه ملزوماتی دارد؟
در نگاه نخست، ما در جایگاه راهبران کلیسایی قطعا نقش رسولان در معنی اصلی آن را ایفا نمی‌کنیم. پس لزوما تمام خصوصیات رسولان را در خود نخواهیم داشت چون عملکرد اصلی و رسالت رسولان در حیطۀ اختیارات خدمتی ما نیست. اما نباید فراموش کنیم که رسولان تقریبا در قریب به اتفاق رسالات بر نقش الگو بودن خود برای راهبران کلیساهای منطقه‌ای-قومی تاکید می‌کردند. (اول قرنتیان ۱۱: ۱ و ۴: ۱۶) برای مثال، رسالات شبانی همچون نامة پولس به تیموتائوس، نشانگر الگویی است برای نسل راهبران کلیسای جوان که از اهمیت بالایی برخوردار است. پولس به طور خاص در اول تیموتائوس ۳: ۱-۱۶ و در رسالة خود به تیتوس به نقش رهبر کارآمد و کار بلد اشاره می‌کند (نک. خصوصیات رهبران کلیسا نوشتۀ هرب وندلاگت و کورت دی‌هان، انتشارات جهان ادبیات مسیحی، چاپ ۲۰۱۷، همچنین نک. شبان شمارۀ ۷۲-۷۶)
باید به یاد داشته باشیم که بدون درک انجیل نمی‌توان در راه آن پا گذاشت و دیگران را به مسیری که خود تعریف مشخصی از آن نداریم پیش برد. این مستلزم مهارت‌ها و توانمندی‌هایی است اکتسابی که باید در مسیر انجیل آنها را آموخت. در پایان مختصرا به چند نکتۀ عملی مهم برای آمادگی در راه انجیل اشاره می‌کنیم:
(۱) ممارست در انجیل را سرلوحۀ خدمت و زندگی خود قرار دهید: در هر آنچه می‌کنید و در هر نوع خدمتی که بدان خوانده شده‌اید، انجیل را هر روز با خود مرور کنید. هدف اصلی و غایی هر خدمت از هر نوعی، باید انجیل باشد. هدف غایی و نهایی پرستش ما نیز باید متکی بر انجیل باشد. (نک. یوحنا ۴: ۱-۴۲)
(۲) ممارست در درک کتاب‌مقدس و یادگیری کلام خدا را به عنوان ابزار راه انجیل در اولویت قرار دهید: تاریخ رستگاری بشر به صورت مکتوب در کتابی آمده که داستان زندگی، شکست و پیروزی‌های شخصیت‌های متعدد را در خود آورده است. آنچه در انجیل آمده تاریخ گسترده و پیچیده‌ای در خود داشته که در انجیل (مرگ و قیام مسیح) به اوج خود رسیده است. انجیل در حین سادگی چندلایه و پیچیده است و این پیچیدگی در سرّ کتاب‌مقدس در نقشۀ ازلی خدا در طول تاریخ از طریق عهد عتیق و جدید به دست کلیسا رسیده است. راهبران انجیل باید به پیچید‌گی‌های این کلام آشنا باشند و همیشه در راه درک و تعمق در این کلام بکوشند تا راهبرانِ بلدِ کلام خدا باشند. حتما باید در شناخت و درک کلام خدا کوشا بود و بی‌وقفه تلاش کرد. ناگفته پیداست که مطالعۀ کتاب‌مقدس، تاریخ کلیسا، تفاسیر معتبر، شاگردی در حضور معلمین کلام و تحصیل الاهیات جزو ضرورت‌های راهبری کلیساست.
(۳) ممارست در فنون کلامی، مهارت‌های سخنوری، شناخت انسان‌ها و انواع جهان‌بینی‌های موجود و بسط جهان‌بینی مسیحی و مطالعه، شرط لازم انتقال انجیل به دیگران است. راهبران مسیحی برای شنیده شدن علاوه بر فهم انجیل و درک آن، باید بدانند که چگونه انجیل را به دیگران منتقل کنند یا به عبارتی در انتقال انجیل و ارتباط‌گیری پیام آن با مردم ورزیده باشند.
(۴) روح‌القدس را فراموش نکنید: روح‌القدس همسفر راه انجیل است. در جایگاه راهبری، باید به خاطر داشته باشیم که کار مسیح روی صلیب نقطۀ پایانی برای آغاز خدمت مسیحی و کار خدا روی زمین از طریق کلیسای جهانی شد. اینکه مسیح هرگز ما را ترک نخواهد کرد (متی ۲۸: ۲۰؛ یوحنا ۱۴: ۱۶-۱۹)، اینکه پادشاهی خدا پیروز و در نهایت بر زمین مستقر و محقق خواهد شد، اینکه این پیروزی از قبل مقدر و مشخصا بدان تاکید شده، اینکه مسیح کلیسا را به حال خود وا نگذاشته (یوحنا 14: 18؛ متی 16: 18)، و در نهایت روح‌القدس نقش همراه، تسلی‌بخش، توان‌بخش و هدایتگر همة ماست را نباید فراموش کرد.
